Obrzędowość doroczna

Obrzędowość doroczna to termin używany do określenia wszelkich nieinstyktownych, prowadzonych w sposób nieracjonalny ludzkich, indywidualnych bądź zbiorowych działań lub serii działań, związanych z jakimś dniem lub okresem roku, które związane są zachowaniami ukształtowanymi przez obowiązujące wartości i normy. Do obrzędów dorocznych możemy więc zaliczyć tradycje, obrzędy, zwyczaje a także wierzenia, zabiegi magiczne itp. związane z obchodami świąt kościelnych, narodowych, szkolnych, obyczajowych.

Doroczna obrzędowość jest nierozłącznie związana z kalendarzem, stosowana w nich bowiem rachuba czasu, podobnie, jak terminy najważniejszych i najstarszych świąt i uroczystości są wyznaczane przez zjawiska związane z obrotami ziemi, zmianami cyklu słonecznego i faz księżyca, które kiedyś dyktowały cały rytm życia ludzi. To właśnie święta, uroczystości i kultowe obchody były podstawą zwyczajowych, niepisanych kalendarzy pomagających w organizacji życia i działania ludzi, do dzisiaj często używa się wyrażeń typu „przed Wielkanocą” albo „po Nowym Roku” jako rozróżnień czasowych.

Polski rok obrzędowy w dużej mierze został ukształtowany przez Kościół katolicki, obchodzimy takie święta, jak Boże Narodzenie, Wielkanoc związaną w tradycji Kościoła ze zmartwychwstaniem Chrystusa, wiele świąt związanych z patronatem Matki Bożej i całą masę wspomnień świętych. Wiele z obecnych świąt, bądź zwyczajów im towarzyszących jest jednak swoistą „nakładką” na te istniejące w czasach przedchrześcijańskich, a święci zastępują czczone w tychże czasach bóstwa opiekuńcze, przykładem może być choćby bardzo popularna Sobótka– dziś wspomnienie Świętego Jana, niegdyś był to moment, kiedy czczono pogańskie bóstwo – Kupałę. Ponadto ze względu na podział Polski na wiele regionów, w różnych jej obszarach obrzędowość różni się od siebie, czasem sposobem obchodów, a czasami nawet poszczególnymi świętami. Okresem roku najbardziej obfitującym w obrzędy jest wiosna, wynika to najprawdopodobniej z kultu odradzającej się po zimie przyrody obecnego u Słowian i z rozpoczęciem nowego roku gospodarskiego.

Następny Post

Antropologia

Antropologia to interdyscyplinarna dziedzina nauki na pograniczu nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych. Zajmuje się badaniem człowieka jako jednostki w społeczeństwie w kontekście historycznej zmienności, biorąc pod uwagę warunki socjalno-ekonomiczne oraz kulturowe; poszukuje zrozumienia roli kultury i struktur władzy w życiu człowieka. Ma dwa podstawowe nurty: antropologię fizyczną zajmującą się zmiennością […]

Etnografia

etnografia co to jestEtnografia to dyscyplina naukowa zajmująca się całościowym opisem i analizą kultur ludowych różnych społeczności i grup etnicznych. Jej zakres obejmuje teorię kultury ludowej, jak i badanie poszczególnych jej dziedzin i wytworów materialnych. W zależności od tradycji naukowej, pod pojęciem etnografia rozumie się wszystkie nauki etnologiczne bądź też jedną z nich.

Będąc jakościową metodą badawczą, etnografia koncentruje się na rozumieniu fenomenów kulturowych, które odzwierciedlają wiedzę na temat systemów rozumienia w życiu grup kulturowych. Metoda ta była pionierska dla społeczno-kulturowej antropologii, ale znalazła też zastosowanie także na innych polach nauk społecznych, m.in. w socjologii, badaniach nad komunikacją oraz w historii. Zajmuje się studiami nad ludźmi, grupami etnicznymi, formacjami etnicznymi, m.in. ich etnogenezą, kompozycją, zmianami, charakterystyką dobrobytu społecznego, a także ich materialną oraz duchową kulturą. Etnografia znajduje zastosowanie w pozyskiwaniu danych empirycznych na temat ludzkich społeczności oraz kultury. Zbiór danych jest przygotowywany w oparciu o obserwację uczestniczącą, wywiady, kwestionariusze itd.

Celem etnografii jest opis przedmiotu studiów, tych którzy stanowią przedmiot badań. Zamiennie są wykorzystywane także takie określenia jak badania terenowe, czy opis przypadku, które są używane jako synonim etnografii. Zajmuje się całościowym opisem i analizą kultur ludowych różnych społeczności i grup etnicznych. Jej zakres obejmuje teorię kultury ludowej, jak i badanie poszczególnych jej dziedzin i wytworów materialnych.

Celem etnografii jako metody badawczej jest pozyskanie danych, które mówią o znaczeniu społecznym i potocznym rozumieniu, ludzi – informatorów, w ich naturalnym środowisku życia, czyli terenie badawczym etnografa (antropologa, etnologa). Pewnym ideałem były badania prowadzone w sposób, który ogranicza wpływ badacza na obserwowane środowisko, a także umożliwiające stworzenie pogłębionej charakterystyki, a także bardziej pogłębionego portretu informatorów oraz ich środowiska kulturowego, które stanowi przedmiot zainteresowania etnografów.

Tradycyjnie etnografowie poszukiwali wiedzy na temat badanej społeczności przez pozyskiwanie informatorów posiadających dużą wiedzę na temat danej wspólnoty, a także takich, którzy byli w stanie dostarczyć etnografowi kolejnych informatorów, jak również przez długotrwałe pobyty badawcze w miejscu będącym przedmiotem zainteresowania badacza. Jest to nadal stosowane w etnografii technika badawcza. Proces ten pozwala na odkrywanie wspólnych kulturowych podobieństw związanych z tematem badania.

Etnografia jest bardzo mocno związana także z osobistym doświadczeniem badacza. Kluczem do tego procesu jest raczej partycypacja i uczestnictwo niż sama obserwacja. Należy także stwierdzić, że etnografia jest bardzo skuteczną metodą badań społecznych, która pozwala oprzeć zdobytą wiedzę na danych jakościowych, a nie tylko ilościowych, charakterystycznych bardziej dla socjologii, czy demoskopii, nie tracąc przy tym wartości empirycznej pozyskanych danych. Znajduje zastosowanie w badaniach opinii publicznej oraz badaniach marketingowych.